de drie zusters

Een bekende en in de amerikaanse boeken vaak terugkomende plantcombinatie zijn de drie zusters. In amerika inheemse volken teelden zo eeuwen lang dezelfde gewassen op hun tuinen.

De combinatie is mais, bonen en pompoen.
De stikstof producerende bonen kunnen dan klimmen over de stikstof verbruikende mais, de pompoenen hebben ook baat bij de stikstof en beschermen de grond tegen uitdroging en regenslag. in plaats van pompoen worden ook andere uit de komkommerfamilie geplant worden zoals courgette of meloen. in plaats van mais kunnen ook hier en daar zonnebloemen er tussen gezet worden deze zouden de luis aantrekken en weg houden bij de bonen

Bij ons lukte dit niet echt, al deed de mais het nergens erg goed op de tuin afgelopen jaar, maar ook het jaar daarvoor lukte het ons niet om de driezustercombinatie succesvol toe te passen. Volgens Taco blom ligt dit aan ons klimaat, de klimmende bonen hebben in ons klimaat nog niet genoeg tijd gehad om de stikstoffixerende processen op te starten waar de mais op groeit, hij stelt dan ook voor om in plaats van klimbonen tuinbonen (heel vroeg) in te zaaien en daar de mais en pompoen bij te planten.

Het komende jaar gaan we dus het een bed helemaal met tuinbonen bedekken en die gedeeltelijk ommulchen zodra de voorgekiemde mais en pompoen de grond in gaan. tussen de mais en pompoen willen we wel wat tuinbonen door laten groeien voor de oogst...

Wie heeft er meer ervaring met deze combinatie?

marijtje schreef:Heeft er iemand ervaring met de combinatie van mais, bonen en pompoen/courgette?

Ik zou graag weten hoe je die het beste tov elkaar kan plaatsen in ons klimaat. Ik heb wel gelezen hoe het oorspronkelijk werd gedaan, op kleine ronde heuveltjes. Maar als het hard waait ligt de mais zó om.

Hmmm ja wij hebben het twee jaar geprobeerd met gewone stambonen (ik geloof pronk of kivietsbonen oid) maar dat was neit zon succes, de planten bleven klein. Zoals ik al schreef adviseerde taco (blom) om tuinbonen te gebruiken. Ik wil het ook eens proberen met kapucijners die kunnen ook lekker vroeg de grond in, als het op tijd warm wordt kan je mais er in voor de kapucijners te groot zijn.

Wij hebben niet echt last van de wind hier. Hoe groot waren je heuveltjes? En hoeveel maisplanten pasten daarop? Het zou natuurlijk ook gewoon in rijen kunnen. Drie rijen met aan elke kant pad, dan weer drie rijen. Daartussen de bonen en pompoen. Ik weet niet of een pad om de drie rijen de mais ook al te vatbaar voor wind maakt.

Wat voor soort mais heb je? hoog ras? gecultiveerd ras?
Mogelijk zijn er rassen die beter tegen wind kunnen.
Mogelijk is de plek waar je mais wilt telen niet de juiste óf is deze plek gebaat bij een windscherm van aardperen (waar bonen en pompoen het ook goed mee doen)

Welke bonen gebruikte je voor je drie zusters.

Eigenlijk ging het best aardig wat betreft de timing van de bonen en suikermais. Maar de bonen en vooral de pompoenen hadden erg veel last van slakkenvraat en de plek was te winderig (net om de hoek van het huis).
Ik weet niet hoe de bonen heten, het waren van die mooie zwart-witte en een aantal andere soorten die ik van iemand had gekregen.
De oogst van drie heuveltjes met ieder drie maisplanten, een stuk of 15 bonen en drie pompoenplanten (zonder extra voeding overigens): Geen pompoenen, een handjevol bonen en 4 goede maiskolven.

Hmmm,
misschien dan toch liever 1 groter heuveltje met 9 maisplanten in het midden en de bonen daartussen. drie pompoenen rondom. ze kunnen elkaar dan een beetje ondersteunen, de middelste zullen wat groter worden en de buitenste wat achter blijven, en minder kolf geven. maar er zijn dan tenminste een paar planten die beter produceren.
of een andere plaats (als dat kan)?
Over de pompoenen, had je gekocht zaad of zelf-geoogst? Deze jongens hebben trouwens wel echt wat voeding (compost) nodig.

Als ik het nog eens zou doen, zou ik ze inderdaad anders plaatsen. In en grotere groep zoals jij beschrijft of mischien op een rij.
Maar in onze achtertuin in ieder geval niet meer, daar is eigenlijk geen geschikte plek meer.
De pompoen was zelf gezaaid, ik meen van een pompoen die we hadden gegeten.

tsja, dan weet je het eigenlijk nooit hè, met cucurbitea. Een flink aantal van dat geslacht kruisbestuiven. Dus als er courgette naast pompoen staat kan dat kruisbestuiven. Dit geeft soms een nieuwe plant die oneetbare of geen vrucht produceert.

Vooral onder de pompoen/courgetteplanten (zelfde plant, andere varieteit) vindt er nogal wat kruisbestuiving plaats die net per se tot (eetbare) vrucht leidt.

nou ja, de slakken vonden de planten zeer goed eetbaar!

jah, dat is ook zo. je kan ze er snacht wel weer makkelijk van de onderkant van die grote balderen rapen. (makkelijk te vinden en je kan er makkelijk bij, anders dan bij slaplanten.

overigens schijnen de 3 zusters eigenlijk uit 5 zusters te bestaan, ik meen dat er zuring en amarant bij stonden.
wie weet vangen spinazi en (spinazi- of bloed-)zuring de slakken wat af> (wel regelmatig rapen van deze planten dan).
Veld-, bloed- en spinazi-zuring zijn alledrie best te eten (lekker!) al zit er vrij veel oxaalzuur in, dus rauw in niet te grote hoeveelheden eten, gewokt erg lekker, ook in grote doses.

mijn bescheiden ervaring tot nu toe is dat de bonen sneller groeide dan de mais. Ik heb van horen zeggen dan het beter is de bonen pas te planten als de mais 30-50 cm hoog is.

Bij mij groeien de bonen ook sneller wat waarschijnlijk samenhangt met de koude temperaturen in het voorjaar en dat de bonen daar eerder boven komen, dat ze sneller kunnen gaan groeien. De tuinbonen is inderdaad een leuke tip, omdat dit zou kunnen werken. Helaas komt dan de functie die de maïs aan de bonen geeft (namelijk om erin te klimmen) te vervallen. Volgens de literatuur die ik gelezen heb waren de bonen oorspronkelijk droogbonen, de pompoen was een kalebas (komkommerfamilie) en de maïs weet ik niet precies, waarschijnlijk een voor meel van te maken. Die andere twee planten zijn interessant. Er zullen ook wel veel regionale verschillen tussen de gebruikte rassen en eventuele extra's zijn geweest. Ik denk dat de warmte bij ons het grootste probleem is. Het beste kunnen wij uit eigen ervaring combinaties zoeken die voor ons werken. Voor mij werken stambonen in de fruitbomen heel goed.

Over de drie zusters heb ik nog maar weinig positiefs gehoord.
Voor mais zitten we hier misschien kort bij de uiterste breedtegraad v.w.b. groeidagen, daarom wordt mais zo vroeg mogelijk gezaaid, na de laatste nachtvorst maar voor 1 mei, maar dan is de aarde nog koud en dat verdragen bonen beter dan mais. Mais eerst wat meer voorsprong geven t.o.v. bonen kan wel eens een oplossing zijn.

Linder schreef:Veld-, bloed- en spinazi-zuring zijn alledrie best te eten (lekker!) al zit er vrij veel oxaalzuur in, dus rauw in niet te grote hoeveelheden eten, gewokt erg lekker, ook in grote doses.

Verdwijnt het oxaalzuur bij verhitting?

http://www.reneesgarden.com/articles/3sisters.htmlHet komt wel nauw met die drie zusters.

Oxaalzuur verdwijnt niet, maar suiker heeft een lichte alkalische werking, dus deze heft het zure een beetje op. Vroeger deed men gezuiverd krijt aan het eten toevoegen, maar deze is uit de handel. Je kunt alleen een soort gezuiverd kalk (calciumcarbonaat) krijgen, maar deze is chemisch (zou het afraden om te gebruiken / slecht opneembaar). Spiruline en chorella (algen) bevatten een calcium in een goede combinatie met magnesium, waardoor het lichaam beide stoffen goed kan opnemen (dit zou je evt. kunnen gebruiken als vervangen, maar dan moet je wel zuivere algentabletten zien te bemachtigen).

Het nadeel van oxaalzuur is dat ze botweefsel oplossen, dus je kunt het beste er niet te veel van nemen. Vrouwen na de menopauze en mensen met bot problemen kunnen planten met oxaalzuren beter ontlopen.

Even mijn ervaring delen.
Ook ik vroeg me af hoe die bonen in die kleine mais zou moeten klimmen. later hoorde ik dat je die mais het eerst moet zaaien, wachten tot deze 40 cm hoog is en dan de bonen en pompoenen zaaien. Bij mij werden de bonen meteen door de slakken opgegeten. Uiteindelijk was het de pompoen die de mais in klom en daar een fijne vrucht begon te maken op anderhalve meter hoogte. Ik heb het nog met bamboestokken proberen te ondersteunen, maar tijdens een storm brak die mais stengel af.

Al met al een beetje mislukt experiment.

Ik heb dit jaar mais ruim neergezet en pompoenen ertussen. Dit keer laat ik ze niet klimmen. Bonen staan elders.

Ik ga komend jaar de bonen naast de mais zaaien, maar wel aan aparte bamboe stokjes, want dat oogsten van boontjes tussen die krassende mais bladeren lijkt me ook erg irritant. De pompoen eronder maakt het wel heel erg moeilijk om regelmatig te oogsten, dus die doe ik maar niet (tenzij ik die tussen de rij mais en rij bonen in kan houden).

hoe past de 3 zusters in de wisselteelt?
Zijn er hier mensen die de 3 zusters jaren op dezelfde plek hebben gehad? Of draait dit setje mee in de wisselteelt? Zo ja, waarmee/hoe?

geen wisselteelt,
wij doen niet aan (bewuste) wisselteelt, maar telen polyculturen met liefst 5 of meer gewassen per bed. soms ook minder. maar juist altijd verschillende families, en formaten planten bij elkaar.

in plaats van een bed met alle nachtschades, een bed met alle vlinderbloemigen, een bed met de koolsoorten etc. op die manier creeër je ieder jaar 1-zijdige bodem. (bodemgebonden ziektes en plagen bouwen op).

wanneer je in tijd en ruimte gestapelde polycultuurtjes bouwt staan er zoveel verschillende families in een bed dat wisselteelt niet echt meer nodig is.

@Linder
klinkt goed. nou zijn die 3 zusters maar met zijn 3-en. Iemand dat al een paar jaar op dezelfde plek staan?

Nee ik nog niet, daarvoor heb ik mn nieuwe tuin nog niet lang genoeg, voorheen was de tuin zo groot dat het automatisch elk jaar ergens anders stond, niet bewust, op zich. maar ja, als je de ruimte hebt...

t schijnt overigens dat waar die drie zusters vandaan komen, in verschillende inheemse culturen in amerika, het helemaal niet maar drie zusters zijn, en dat er nog veel meer bij groeit. Ze groeien ze daar op een soort ronde heuvels waar steeds compost op wordt gegooit. Ze hebben er ook verschillende bladgewassen bij staan waaronder iets van de ganzevoetenfamilie en dingen van de duizendknoop familie, als ik het me goed herinner.

Maar daar stonden ze geloof ik wel degelijk lange tijd op dezelfde plek, heb bood hun het grootste deel van hun voedsel, die combinatie.

Wel een heel ander klimaat natuurlijk, hier zijn ze vast gevoeliger voor ziektes dan daar.

Overigens, als je dit zou inpassen in een wisselteeltschema, dan zou je m plaatsen in een jaar direct na compost/mest gift. Zowel pompoen als mais zijn natuurlijk nogal grootverbruikers. zou inderdaad te compenseren zijn door van te voren tuinbonen als groenbemesters te groeien.

of je teeltwisseling zo in te richten dat je ergens eindigt met een vlinderbloemigen jaar, dan ook nog compost geeft en daarna de de mais en pompoen combinatie erin zet.

@linder
dank je.

Ik heb nu voor het 2de jaar de 3 susters combinatie. Bij mij rouleert dit met de vruchtwisseling mee (soort roulerende mengcultuur op 12 bedden - alleen weet ik niet of ik volgend jaar nog 12 bedden kan maken als ik eindelijk bomen ga planten)

Vorig jaar werkten de bonen niet mee (wilde niet groeien) en had ik prachtige mais en courgettes. Dit jaar was het zo lang koud dat de mais heel klein en ielig is gebleven. Bonen gaan prachtig en met de wind is in de vakantie alles omgevallen. Dus ik zoek nu mijn bonen in het bonenwoud. De courgettes kwamen in de schaduw te staan en beginnen nu een paar zielige courgettes te maken. Dus volgend jaar maar lage bonen bij de mais zetten. Toch heb ik het idee dat de mais het in verhouding best goed doet. Denk dat hij toch baat heeft van de bonen.